کمیته ویژه کنترل نرخ ارز در ایران برای حل مشکل واردات مواد اولیه تصمیم گرفته که شش ارز کشورهای آسیایی را جایگزین دلار کند.

بنابر برنامه تازه کمیته ویژه کنترل ارز که بعد از بحران ارزی ماه گذشته تشکیل شده، تصمیم گرفته شده است که هفت نوع ارز شامل ین ژاپن، وون کره جنوبی، لیر ترکیه، روبل روسیه، روپیه هند، یوان چین و یورو پول و واحد اروپایی جایگزین دلار شود.

این تصمیم بعد از آن گرفته شده است که تولیدکنندگان ایرانی برای واردات مواد اولیه با مشکل گشایش اعتبار و انتقال پول مواجه شده‌اند و نمی توانند ارز مورد نیاز را تامین کنند.

حالا بانک مرکزی متعهد شده که اگر کسی با این ارزها کالایی را ثبت سفارش کرده و بخواهد آن را وارد کشور کند، ارز مورد نیازش را تامین خواهد کرد.

محسن صالحی نیا، معاون وزیر صنعت و معدن به خبرگزاری فارس گفته که با این تصمیم مشکل برخی صنایع که با مشکل تامین ارز مواجه شده بودند، برطرف می شود و "محدودیتی در تامین ارز وجود ندارد و ملاک تامین ارز ثبت سفارش کالاست."

به نظر می رسد بانک مرکزی ایران بعد از تحریم های بین المللی به خصوص تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا، ناچار شده است که سبد ارزی خود را تغییر دهد.

با آنکه یورو همچنان در میان هفت ارز اعلام شده از سوی بانک مرکزی قرار دارد اما برآوردهای کارشناسان اقتصادی نشان می‌دهد که با تحریم های اتحادیه اروپا که نتایج آن در ماههای آینده آشکار می شود، نقش یورو نیز در سبد ارزی بانک مرکزی کمرنگ شود.

به عقیده کارشناسان اقتصادی، دولت محمود احمدی نژاد که در اوایل به قدرت رسیدنش سیاست نگاه به شرق را جایگزین غرب کرده بود، اکنون مجبور شده است برای تامین نیازهایش به اجبار دست به دامن کشورهای آسیایی شود که فعلا مشتریان اصلی نفت هستند و روابط تجاری نزدیکتری با این کشور دارند.

ایران سالانه حجم زیادی از درآمدهای نفتی خود را صرف واردات مواد اولیه و ماشین آلات می کند و برای همین امیدوار است که با ترفند تازه بتواند تحریم های بین المللی را که انتقال پول نفت به داخل را مشکل کرده، دور بزند.

به این معنی که کشورهای عمده خریدار نفت ایران همچون چین، کره و ژاپن به جای پول نفت به بانک مرکزی این کشور اعتبار بدهند و بانک مرکزی ایران هم این اعتبارها را در اختیار کسانی بگذارد که می‌خواهند کالا، مواد اولیه یا تجهیزات وارد کنند.

ایران مجبور شده برای حل مشکل انتقال پول و واردات، به جای دلار، سبد ارزی خود را با ارزهای آسیایی پر کند

این طرح به نوعی مبادله پایاپای نفت و کالا است و نشانه‌ای است از این که وارد کنندگان ایرانی با محدودیت بازارهای وارداتی مواجه شده اند و قدرت انتخاب آنها روز به روز در حال کمتر شدن است.

نگرانی از آینده اقتصاد

در ماه گذشته بعد از تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا بازار ارز ایران به شدت به هم ریخت و نرخ برابرای ارزهای عمده در مقابل ریال به شدت افزایش یافت به گونه ای که هر دلار آمریکا از حدود ۱۲۰۰ تومان به بالای ۲۰۰۰ تومان رسید.

بانک مرکزی ایران بعد از یک ماه سکوت سر انجام طرح ثبیت نرخ ارز را دوباره در دست گرفت، طرحی که خودش بعد از ده سال اجرا در چند ماه گذشته به کنار نهاده بود و با اعلام چند نرخ به آشفتگی در بازار دامن زده بود.

دو هفته پیش با اعلام اجرای دوباره طرح تثبیت نرخ ارز و افزایش نرخ سود سپرده های بانکی از حدود ۱۲ درصد به ۲۱ درصد و افزایش نرخ سود اوراق مشارکت از ۱۷ درصد به حدود ۲۱ درصد از آشفتگی بازار کاسته شد و قیمت ها روند نزولی به خود گرفت.

بحران بازار سکه و ارز بعد از این شروع این برنامه کمی فروکش کرد ولی گزارشها نشان می دهد که نرخ ارز در بازارهای غیررسمی دوباره در حال افزایش است.

در اوج افزایش قیمت ارز در بازار، هر دلار آمریکا به بالای ۲۰۰۰ تومان، یورو به بالای ۲۵۰۰ تومان و پوند به بالای ۳۰۰۰ تومان رسیده بود ولی با اعلام این سیاست قیمت ها حدود دویست تا سیصد تومان کاهش پیدا کرد.

بانک مرکزی برای هر دلار ۱۲۲۶ تومان قیمت گذاشت و خرید و فروش ارز در بازار را به هر شکل دیگر غیرقانونی اعلام کرد بلکه بتواند التهاب بازار را فرو بنشاند اما اکنون گزارش ها نشان می دهد که قیمت هر دلار در بازار غیررسمی بین ۱۹۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان در نوسان است. یورو و پوند نیز وضعیتی مشابه دارند و قیمت یورو و پوند در بازار آزاد نیز فاصله چندانی با قیمت روزهای بحران ندارد.

این یعنی با وجود تلاش بانک مرکزی برای هدایت نقدینگی به سمت بانک ها و فروش ارواق مشارکت پارس جنوبی و اوراق صنعت برق التهاب بازار همچنان به دلیل مشکلات سیاسی داخلی و بین المللی بدون این که چندان به چشم بیاید، در حال افزایش است.

انتخابات آینده مجلس، مبهم بودن سرنوشت لایحه سالانه بودجه کل کشور، ناروشنی روند مذاکرات در باره پرونده هسته ای و نگرانی از بدتر شدن وضعیت اقتصادی به خاطر تحریم های بین المللی بر بازار بورس، طلا و ارز سایه انداخته است. برای همین تعجبی ندارد که گاه ایرانیان نگران از افت ارزش ریال، گاه به سمت بازار ارز و طلا هجوم ببرند و گاه محتاطانه به انتظار بنشینندث بلکه نوری از میان ابرهای تیره هویدا شود که آسمان اقتصاد ایران را در بر گرفته است.